Askere Giden İşçinin Hakları...

Askere Giden İşçinin Hakları

Askere Giden İşçinin Hakları: İş Kanunu ve Mevzuat Kapsamında Bir İnceleme

Giriş

Zorunlu askerlik hizmeti, işçilerin çalışma hayatında kesintiye uğramasına neden olan önemli bir süreçtir. Bu kapsamda, İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı, askerlik nedeniyle iş sözleşmesi sona eren çalışanların mağduriyet yaşamaması adına çeşitli yasal güvenceler sağlamaktadır. Özellikle kıdem tazminatı, sosyal güvenlik hakları ve işsizlik maaşı gibi konular, bu süreçte işçilerin ekonomik güvenliğini korumaya yönelik düzenlemeler içermektedir. Bu makalede, askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin yasal haklarını ve işverenin yükümlülüklerini  inceleyeceğiz

Askere Giden Kişinin Hukuki Durumu

Zorunlu askerlik hizmeti, işçilerin çalışma hayatında belirli bir süreyle kesintiye uğramasına yol açan yasal bir yükümlülüktür. Bu süreçte iş sözleşmesinin sona ermesi, işten ayrılma gerekçesi ve askerlik dönüşünde işe iade gibi hususlar, 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde düzenlenmiştir. İşçilerin ekonomik ve sosyal haklarını korumak amacıyla kıdem tazminatı, sosyal güvenlik güvenceleri ve işsizlik maaşı gibi çeşitli haklar tanınmıştır.

Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler, aynı işyerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Ancak iş sözleşmesinin feshi işçi tarafından gerçekleştirildiğinden, ihbar tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Ayrıca, askerlik süresi boyunca işveren tarafından sigorta primleri ödenmediğinden, bu dönemde oluşan prim eksikliği askerlik borçlanması yoluyla telafi edilebilmektedir. Böylece işçinin sosyal güvenlik hakları korunarak emeklilik sürecine etkisi en aza indirilmektedir.

Askerlik hizmetinin tamamlanmasının ardından işçiye, belirli şartlar dahilinde eski işine geri dönme hakkı tanınmaktadır. Askerlik dönüşü itibarıyla makul bir süre içinde işverene başvuruda bulunan işçiler, aynı veya benzer bir pozisyonda yeniden istihdam edilmelidir. Bunun yanı sıra, gerekli koşulları sağlayan işçiler işsizlik maaşı gibi sosyal desteklerden de yararlanabilmektedir. Sonuç olarak, askerlik nedeniyle iş hayatından geçici olarak ayrılan işçilerin mağduriyet yaşamaması adına hukuki düzenlemelerle çeşitli güvenceler sağlanmakta ve çalışma hakları korunmaktadır.

 Askere Giden İşçinin Hakları

1-Kıdem Tazminatı Hakkı

4857 sayılı İş Kanunu ve 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun yürürlükte kalan 14. maddesi gereğince, askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Ancak, askerlik hizmeti sebebiyle yapılan fesih, işveren tarafından gerçekleştirilen bir fesih olmadığından, işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmamaktadır.

2- İşe Geri Dönme Hakkı

Askere giden işçi, terhis tarihinden itibaren 2 ay içinde yazılı başvuruda bulunmak şartıyla eski işine geri dönme hakkına sahiptir. Bu süre, hak düşürücü niteliktedir; yani başvuru süresi geçtikten sonra işverenin işe alım yükümlülüğü sona erer.

İşveren, işçiyi eski işine veya benzer işe almakla yükümlüdür. 4857 sayılı Kanun, işverenin yasal yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda belirli yaptırımlar öngörmektedir. İşverenin, işe geri dönmek isteyen işçiyi kabul etmeme durumu, işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödeme yükümlülüğü doğurur. Bu tazminat, işçinin son aldığı çıplak ücret üzerinden hesaplanır.

İstisna: İşveren, işe dönüş için başvuran işçiyi ancak işletmenin o dönemde kapanmış olması veya işçinin askerlik öncesi iş sözleşmesinin süreli olması durumunda almama hakkına sahiptir.

3-Sosyal Güvenlik ve Askerlik Borçlanması

Askerlik süresince işçinin sigorta primleri yatırılmadığından, bu dönemde hizmet süresinde boşluk oluşmaktadır. İşçiler, askerlik borçlanmasını ödeyerek bu sürenin emekliliğe sayılmasını sağlayabilir. Askerlik borçlanması, işçinin emeklilik için gerekli prim gün sayısını tamamlamasına ve sigorta başlangıç tarihini öne çekmesine katkı sağlamaktadır.

4-İşsizlik Maaşı Hakkı

Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler, işsizlik maaşından doğrudan yararlanamazlar. Ancak, askerlik hizmetini tamamladıktan sonra işlerine geri dönmemeleri ya da işveren tarafından işe alınmamaları durumunda, işsizlik maaşı için başvuruda bulunabilirler. Bunun için işçinin, işsizlik maaşı alma şartlarını taşıyor olması gerekmektedir.

5-Diğer İşçilik Hakları

Askere gidecek işçilerin, iş sözleşmelerinden ve iş mevzuatından doğan diğer hakları da korunmaktadır. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi, kullanmadığı yıllık izin ücretlerini işverenden talep edebilir. Ayrıca, fazla mesai, hafta tatili, bayram ve genel tatil alacakları gibi işçilik hakları da işçiye ödenmek zorundadır.

Bedelli Askerlik Nedeniyle Tazminat Hakkı

Bedelli askerlik, belirlenen bedelin ödenmesi ve sınırlı süreli temel askerlik eğitiminin tamamlanması şartıyla askerlik hizmetinin yerine getirilmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu kapsamda işçilerin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamayacağı konusu, yasal düzenlemelere göre farklılık göstermiştir.

2018 yılında yürürlüğe giren 7146 sayılı Kanun, bedelli askerlikten yararlanan işçilerin temel askerlik eğitimi süresince ücretsiz izinli sayılacağını hükme bağlamış ve iş sözleşmelerinin bu süre zarfında askıda kalmasını öngörmüştür. Bu nedenle, kıdem tazminatı hakkı doğmadığı yönünde görüşler ağırlık kazanmıştır.

Ancak, 2019 yılında yürürlüğe giren 7179 sayılı Askeralma Kanunu, önceki düzenlemeden farklı olarak ücretsiz izin uygulamasına yer vermemiş ve işçilerin muvazzaf askerlik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanabileceği yönünde bir yorumun benimsenmesine yol açmıştır. Günümüzde, fiilen askerlik hizmetini yerine getiren işçilerin kıdem tazminatı alabileceği görüşü kabul edilmektedir.

Askerlik Nedeniyle Tazminat Alma Şartları

Zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için belirli şartları yerine getirmesi gerekmektedir. Öncelikle, işçinin gerçekten askere gideceğini resmi olarak belgeleyebilmesi şarttır. Bu kapsamda, işçi tarafından işverene sunulacak fesih bildiriminin ekine askerlik sevk belgesi eklenmeli ve bu bildirim yazılı olarak iletilmelidir. İşverenle doğabilecek olası hukuki uyuşmazlıkların önüne geçmek adına, bildirimin noter aracılığıyla ya da bir avukat vasıtasıyla gerçekleştirilmesi işçi açısından hukuki güvence sağlayacaktır.

İşçinin, askerlik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırmak istemesi durumunda, bu talebini işverene hitaben hazırlayacağı bir dilekçe ile yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir. Dilekçeye, askerlik sevk belgesi veya askerlik hizmetine ilişkin resmi bir belge eklenmelidir. Ayrıca, kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin aynı işyerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olması şartı aranmaktadır.

Özetle, askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için gerekli belgeleri eksiksiz sunması, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması ve fesih sürecini hukuka uygun şekilde yürütmesi gerekmektedir. Ayrıca, askerlik sonrası aynı işyerine dönmek isteyen işçiler açısından tazminat almadan ayrılma seçeneği de mevcut olup, bu durumda önceki çalışma süresi korunarak kıdeme dahil edilmektedir.

Yargıtay Kararları Işığında Önemli Noktalar

1. İspat Yükü

İşe geri dönmek isteyen işçinin askerlik yaptığını ve süresini ispatlaması gerekir.

2. İşe Geri Dönmeme Durumu

İşçi, 2 aylık başvuru süresini  geçirirse işe geri dönme hakkını kaybeder.

Mazereti olması durumunda (hastalık, tutukluluk vb.) süre uzayabilir.

Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin yasal hakları güçlü şekilde korunmuştur. Hak kaybı yaşamamak için sürelere ve yazılı başvuruya dikkat edin."

Bu makale, 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili mevzuat referans alınarak hazırlanmıştır. Özel durumunuz için hukuki danışmanlık alınız.

Bu makale, 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili Yargıtay kararları referans alınarak genel hatlarının açıklanması için hazırlanmıştır.Askerlik nedeniyle işten ayrılma ve geri dönme süreci  her işçi için farklı durumlar ve ayrıntılı hususlar içerebilir.Özel durumunuz için hukuki danışmanlık almanız önemle tavsiye edilir.İş hukuku ile ilgili tüm sorularınız ve hukuki danışmanlık için Web sitemizde yer alan WhatsApp hattı üzerinden bize ulaşabılirsiniz